Η Αρχαία Δύστος

Την προσοχή του ταξιδιώτη που κατευθύνεται στην Κάρυστο, μέσω Αλιβερίου, 

συγκεντρώνει ένας επιβλητικός κωνικός λόφος, το Καστρί Δύστου,

 που δεσπόζει σε μια πεδιάδα με καλλιέργειες.

Η ταύτιση του Δύστου έγινε, ήδη από τις αρχές του περασμένου αιώνα,

 χάρη στη διατήρηση του αρχαίου τοπωνυμίου στο μικρό χωριό στους πρόποδες του λόφου.

Σύμφωνα με την αρχαία γραμματολογία, η λέξη "Δύστος" σημαίνει "δύστηνος", 

δηλαδή δυστυχισμένος. 

Πρόσφατα διατυπώθηκε η άποψη πως το τοπωνύμιο "Δύστος" 

ενδέχεται να αφορά σε κάποια κατάδυση ή καταβύθιση η οποία παραπέμπρι σε ανάλογο γεωλογικό φαινόμενο της περιοχής.

Τα πρώρα ίχνη κατοίκησης στο Δύστο 

ανάγονται στη νεολιθική εποχή,ενώ στη δυτική όχθη της λίμνης, στην περιοχή Κούτσουρο παρατηρούνται εκτεταμένα ίχνη προϊστορικής κατοίκησης.

Πολλούς αιώνες αργότερα ιδρύεται στο βραχώδη και απόκρημνο λόφο ο οικισμός του Δύστου. Αδιάψευστοι μάρτυρες της κατοίκησης αποτελούν τα ερείπια των λιθόκτιστων σπιτιών 

στα βορειοανατολικά και νότια του λόφου. 

Τα περισσότερα σπίτια είναι μονόχωρα, 

χαρακτηριστικό γνώρισμα της οικιστικής αρχιτεκτονικής της αρχαϊκής περιόδου.

Ορισμένα δε από αυτά διέθεταν αυλή και στάβλο.

Το καλύτερα διατηρημένο σπίτι, ονομάζεται "μεγάλη οικία"

 και βρίσκεται στα ανατολικά του οικισμού. 

Εν μέρει διώροφη οικία, διέθετε εγκαταστάσεις ύδρευσης και υγιεινής.

Στους δυτικούς πρόποδες του λόφου Καστρί, 

ανακαλύφτηκε λιθόκτιστη σήραγγα, που πιθανώς χρησιμοποιούνταν σε περίπτωση πολέμου

 ή άλλης έκτακτης ανάγκης, από τους κατοίκους του οικισμού 

για την προμήθεια νερού από την κρήνη.

Από το ισχυρό τείχος με τους πύργους του οικισμού, 

διακρίνονται σήμερα ελάχιστα τμήματα, σε ορισμένα σημεία ύψους 3 μέτρων.

Η εξαιρετική τοιχοποιία των ισχυρών τειχών και της επιβλητικής ανατολικής πύλης, 

που χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα, 

ίσως να έσωσαν το Δύστο από τη μαρτυρούμενη στις πηγές πολιορκία. 

Ο αρχαίος συγγραφέας Θεόπομπος, 

δεν μνημονεύει το όνομα αυτού που εκστράτευσε κατά της  πόλης του Δύστου κι έτσι δεν μπορούμε να ταυτίσουμε με βεβαιότητα το πολεμικό γεγονός.

ΠΗΓΗ: Εργασία της Πιλάτη Μαρίας
για το 20 Ενιαίο Λύκειο Αλιβερίου
2003-2004

Συντακτική Ομάδα: Νίκος, Ευαγγελία, Εύη, Μαριάντα.